Όλοι μας έχουμε διδαχθεί ιστορία σε κάποια περίοδο της
ζωής μας και έχουμε ακούσει για διάφορες σημαντικές προσωπικότητες, αλλά λίγοι
από μας έχουμε μάθει κάτι για το Σκεντέρμπεη. Μιλάμε για τον άνθρωπο που με
τους πολύχρονους αγώνες του κατά των Οθωμανών Τούρκων έγραψε ένα σημαντικό
κεφάλαιο στην ιστορία των Βαλκανίων και που οι πολεμικές ικανότητές του είχαν
αναγνωριστεί ακόμα και από τους εχθρούς του.
Ο Γκιέργκι Καστριότι (Gjergj Kastrioti Skënderbeu) (1405
- 1468), γνωστός στην ελληνική βιβλιογραφία ως Γεώργιος Καστριώτης ή
Σκεντέρμπεης, ήταν Αλβανός πολέμαρχος και ένας από τους ικανότερους στρατηλάτες
στην ιστορία της Ευρώπης. Οι νικηφόρες μάχες του στα Βαλκάνια εναντίον του
στρατού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (που υπερτερούσε όχι μόνο αριθμητικά αλλά
και σε υλικά μέσα) ήταν πολλές και εντυπωσιακές. Όμως, λίγοι λαοί γνωρίζουν για
τα κατορθώματά του, για την ηρωική πορεία του και για την προδοσία που γνώρισε
από τον ίδιο του τον ανιψιό (Hamza Kastrioti).
Πολλές εκδοχές υπάρχουν σχετικά με το ποια ήταν η
καταγωγή του και πολλοί λαοί προσπαθούν να τον οικειοποιηθούν. Το μόνο σίγουρο είναι
ότι αποτελεί εθνικό ήρωα της Αλβανίας και ότι αντιστάθηκε στην πανίσχυρη
Οθωμανική Αυτοκρατορία για πάρα πολλά χρόνια, σημειώνοντας νίκες μεγάλης
σημασίας σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.
Το βιογραφικό του Σκεντέρμπεη
Ημερομηνία γέννησης : 6 Μαΐου 1405
Τόπος γέννησης : Sine ή Kruje (Principality of Kastrioti)
Όνομα πατέρα : Gjon Kastrioti (Αλβανός άρχοντας και κυβερνήτης
περιοχής)
Όνομα μητέρας : Voisava Kastrioti (κόρη ενός άρχοντα της κοιλάδας του Polog)
Ημερομηνία θανάτου : 17 Ιανουαρίου 1468
Αναλυτικές πληροφορίες
Πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω
παραπληροφόρησης νομίζουν ότι ο αλβανικός λαός σε όλη την ιστορική του διαδρομή
είχε φιλοτουρκική στάση, πράγμα που δεν ισχύει, αν θελήσουμε να μελετήσουμε την
ιστορία και να δούμε τα γεγονότα με ψυχραιμία. Γι’ αυτό λοιπόν αξίζει να
ασχοληθούμε πιο προσεκτικά με την ιστορία του Σκεντέρμπεη, έτσι ώστε να
ενημερωθούμε καλύτερα.
Στις 6 Μαΐου 1405 γεννήθηκε σε μια αρχοντική χριστιανική
οικογένεια της Αλβανίας ο Γκιέργκι Καστριότι (Gjergj Kastrioti) που έγινε
γνωστός ως Σκεντέρμπεης (Skënderbeu). Το προσωνύμιο Σκεντέρμπεης προέρχεται από
την ένωση των λέξεων Ισκεντέρ (δηλαδή Μέγας Αλέξανδρος) και μπέης (αξίωμα). Η
σημαία της οικογένειας Kastrioti είχε το δικέφαλο αετό πάνω σε κόκκινο πανί.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η οικογένεια του Σκεντέρμπεη
ήταν πολύτεκνη, καθώς είχε συνολικά 9 παιδιά και ότι ο πατέρας Gjon Kastrioti
άλλαζε συχνά το θρήσκευμά του (χριστιανός καθολικός, χριστιανός ορθόδοξος,
μουσουλμάνος), ανάλογα με τον εκάστοτε συσχετισμό δυνάμεων. Σχετικά με την
εθνική ταυτότητα της Voisava Kastrioti δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων μεταξύ των
ιστορικών.
Το 1415 και το 1423, δηλαδή δύο φορές στα νεανικά του
χρόνια, ο Σκεντέρμπεης βρέθηκε όμηρος στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων,
αναγκάστηκε να εξισλαμιστεί και μορφώθηκε στην Αδριανούπολη. Αργότερα, του
δόθηκε από το σουλτάνο Μουράτ Β' το όνομα Ισκεντέρ (İskender) (για να θυμίζει
το Μέγα Αλέξανδρο) και το αξίωμα του μπέη.
Κατά την ήττα των Οθωμανών Τούρκων από το στρατό των
Σταυροφόρων στη Νις της νότιας Σερβίας το Νοέμβριο του 1443, ο Σκεντέρμπεης
κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες εγκατέλειψε τους Τούρκους (μαζί με τον ανιψιό
του Hamza Kastrioti και 300 Αλβανούς) και επέστρεψε στην Αλβανία, την οποία
κατά μεγάλο μέρος είχαν καταλάβει οι Τούρκοι. Ήταν ένα σημαντικό γεγονός καθώς
αποτέλεσε το χρονικό σημείο έναρξης ενός εικοσιπενταετή αγώνα κατά των Οθωμανών
Τούρκων.
Οδήγησε αμέσως τους άντρες του στο Krujë (πόλη της Αλβανίας) και εφαρμόζοντας
ένα τέχνασμα (χρήση πλαστογραφημένης επιστολής από το Σουλτάνο Μουράτ στον
Κυβερνήτη του Krujë)
έγινε αυτός κυρίαρχος της πόλης εκείνη την ημέρα.
Μετά από αυτή την επιτυχία του, βαφτίστηκε χριστιανός
καθολικός, λαμβάνοντας το χριστιανικό του όνομα Γεώργιος, ενώ ο ανιψιός του (Hamza
Kastrioti) ονομάστηκε Βρανάς. Φαίνεται πως αυτή η αλλαγή θρησκεύματος είχε και
πολιτικά κίνητρα, αφού εκείνη την περίοδο στην Αλβανία δεν υπήρχαν καθόλου
μουσουλμάνοι, αλλά ορθόδοξοι χριστιανοί, που όμως αναγνώριζαν τα πρωτεία του
Πάπα (αυτοί που αργότερα θα ονομαστούν από τους ορθοδόξους «ουνίτες») και
καθολικοί χριστιανοί στις παράλιες περιοχές του βορρά που ήταν υπό την επιρροή
της Βενετίας.
Μπορεί να έγινε χριστιανός, αλλά δεν ήταν ποτέ φανατικά
θρησκευόμενος. Θεωρούσε ότι η εθνική ταυτότητα είναι πάνω από τη θρησκευτική
ταυτότητα. Πίστευε ότι για να μπορέσει να κάνει ένα νικηφόρο αγώνα ενάντια στην
πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα ήταν απαραίτητο να δώσει έμφαση σε ένα
συνδυασμό εθνικών και θρησκευτικών στοιχείων.
Τέθηκε επικεφαλής ομάδας Αλβανών πριγκίπων και κατάφερε
με πολύ προσεκτικές και δύσκολες ενέργειες να απελευθερώσει την πατρίδα του από
την τουρκική κατοχή. Κατάφερε να ελέγξει την αλβανική ύπαιθρο, αλλά δεν βρήκε
συμπαράσταση από τους πληθυσμούς των αστικών κέντρων.
Το καλοκαίρι του 1444, ο Σκεντέρμπεης συγκάλεσε στην πόλη
Lezhe, την αρχαία Λισσό, στη βορειοδυτική Αλβανία, συνάντηση των αρχόντων της Αλβανίας
και της Σερβίας με στόχο να δημιουργήσει ένα κοινό μέτωπο ενάντια στους
Οθωμανούς Τούρκους. Στη «Λίγκα της Λέζα» προσήλθαν οι ισχυρότεροι παράγοντες
της περιοχής. Ο Αριανίτης Τόπιας ο Κομνηνός, που είχε επαναστατήσει και κατά το
παρελθόν ενάντια στους Οθωμανούς, προσχώρησε από τους πρώτους. Μαζί του ενώθηκε
και ο αδερφός του Ανδρέας Τόπιας, ηγέτης του Δυρραχίου, ο δεσπότης Γεώργιος
Στρεζίου, οι Νικόλαος και Παύλος Δυκαγίνος, η φατρία των Μουζακαίων, ο Ζαχαρίας
Λέκκας, ο Πέτρος Σπαν και ο δεσπότης του Μαυροβουνίου Κζέρνοβιτς. Στη συνάντηση
συμμετείχε και η Βενετία, που παρά τις αντιρρήσεις της για τις κινήσεις του
Σκεντέρμπεη, σύναψε συμμαχία μαζί του αργότερα, τον Οκτώβριο του 1448,
κρίνοντας ότι ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ ήταν μεγαλύτερος κίνδυνος για τις κτήσεις
της στην Ήπειρο.
Το καλοκαίρι του 1444, στην περιοχή Plain of Torvioll, τα
αλβανικά στρατεύματα υπό την ηγεσία του Σκεντέρμπεη (Skanderbeg) αντιμετώπισαν
και νίκησαν τους Οθωμανούς Τούρκους που ήταν υπό τη διοίκηση του Ali Pasha.
Περικύκλωσαν τους Τούρκους, σκότωσαν 8.000 από αυτούς και αιχμαλώτισαν 2.000. Η
νίκη του Σκεντέρμπεη σκόρπισε χαμόγελα ικανοποίησης σε όλη την Ευρώπη, όταν
μαθεύτηκε η είδηση.
Το Νοέμβριο του 1444 οι συνασπισμένοι στρατοί Πολωνίας
και Ουγγαρίας αντιμετώπισαν στη Βάρνα έναν πανίσχυρο τουρκικό στρατό από
περίπου 100.000 στρατιώτες, ενώ οι δυνάμεις των χριστιανών δεν ξεπερνούσαν τις
30.000. Οι δυνάμεις που ανέμεναν από την Αλβανία του Σκεντέρμπεη δεν έφτασαν
ποτέ, λόγω της αλλαγής στάσης του αναξιόπιστου Μπράνκοβιτς, κράλη της Σερβίας,
ο οποίος εμπόδισε τον στρατό του Σκεντέρμπεη να διαβεί δια της Σερβίας προς την
Βάρνα. Σε αντίποινα ο Σκεντέρμπεης λεηλάτησε την περιοχή του κράλη της Σερβίας
και επέστρεψε στη βάση του στην Κρόια (Krujë).
Ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ βλέποντας τον Σκεντέρμπεη να
κυριαρχεί απόλυτα στα αλβανικά βουνά, προσπάθησε να τον προσεγγίσει με
διπλωματία. Το καλοκαίρι του 1445 του έστειλε επιστολή για να τον πείσει να
σταματήσει τον ένοπλο αγώνα κατά των Τούρκων. Η απάντηση του Σκεντέρμπεη ήταν
αρνητική. Απέκρουσε τις προτάσεις του Μουράτ Β΄ και δήλωσε την πρόθεσή του να
αγωνιστεί μέχρι τέλους ενάντια στους Οθωμανούς Τούρκους. Την ίδια χρονιά ο
Φιζούρπασας, επικεφαλής 9.000 Τούρκων, προσπάθησε να εισβάλει στην Αλβανία,
αλλά ηττήθηκε κοντά στη σημερινή Οχρίδα, στην κοιλάδα της Μοκρένας. Την ίδια
τύχη είχαν και οι εκστρατείες του Μουσταφάμπεη το 1446 και το 1447.
Την άνοιξη του 1446, ο Σκεντέρμπεης ζήτησε υποστήριξη από
τον Πάπα και το Βασίλειο της Ουγγαρίας για τον ένοπλο αγώνα του εναντίον των
Οθωμανών Τούρκων.
Μια από τις πολλές νικηφόρες μάχες του Σκεντέρμπεη ήταν η
πρώτη πολιορκία του Krujë. Σημειώθηκε το 1450 όταν ένας στρατός από περίπου
100.000 – 160.000 Οθωμανούς Τούρκους περικύκλωσε την αλβανική πόλη Krujë. Οι
λιγοστοί μαχητές του Σκεντέρμπεη (8.000 άνδρες) όχι μόνο απέκρουσαν με επιτυχία
την τουρκική επίθεση, αλλά προκάλεσαν και τεράστιες απώλειες στους
επιτιθέμενους. Σκοτώθηκαν 20.000 Οθωμανοί Τούρκοι και μόνο 1.000 Αλβανοί.
Το 1451 ο Σκεντέρμπεης παντρεύτηκε την Ανδρονίκη Κομνηνή.
Την ίδια περίοδο πύκνωσε τις επαφές του με το βασιλιά Αλφόνσο Ε΄ της Αραγονίας
και υπέγραψε μαζί του τη συνθήκη της Γκαέτα με την οποία ο Σκεντέρμπεης γινόταν
προστατευόμενος του βασιλιά με αντάλλαγμα στρατιωτική βοήθεια.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1454 προσέγγισε τον Πάπα Νικόλαο
Ε΄ προκειμένου να βολιδοσκοπήσει τις διαθέσεις του για μια σταυροφορία ενάντια
στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά και την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Ο Πάπας
έστειλε στο Σκεντέρμπεη 3.000 δουκάτα και ο Αλφόνσο Ε΄ 500 άνδρες με πυροβόλα
όπλα, τοξότες, καθώς και προμήθειες σε τρόφιμα. Ενώ όμως οι επαφές του με το
εξωτερικό είχαν θετικά αποτελέσματα, προβλήματα άρχισαν να εμφανίζονται στο
στρατόπεδό του. Στο διάστημα 1455-1457 δύο από τους σπουδαιότερους στρατηγούς
του, ο Μωυσής Γολέμης και ο ανιψιός του Hamza Kastrioti, αυτομόλησαν στο τουρκικό
στρατόπεδο, πιθανότατα με συμφεροντολογικό σκεπτικό.
Κατά την περίοδο 1444–1466, ο Σκεντέρμπεης απέκρουσε 13
τουρκικές εισβολές, ενώ φέρεται ότι είχε αναγνωριστεί ως αρχηγός των
περισσότερων αλβανικών φυλών. Στην προσπάθειά του να κάνει ένα μεγάλο αλβανικό
μέτωπο κατά των Τούρκων κατακτητών επιχείρησε να αναλάβει τη γενική αρχηγία των
παλαιών μεγάλων φατριών, αλλά αυτές αντέδρασαν. Η λεγόμενη «Λίγκα του Λέτσε»,
που ήταν στρατιωτική συμμαχία διαλύθηκε και ορισμένοι συγγενείς του τον
εγκατέλειψαν. Σταδιακά ο Σκεντέρμπεης αναζήτησε συμμαχίες αλλού.
Οι σπουδαίες στρατιωτικές επιτυχίες του ήταν αυτές που
βοήθησαν να εξαπλωθεί η φήμη του στη Δυτική Ευρώπη. Δεν κατόρθωσε όμως να λάβει
ανάλογη οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση, την οποία προσπάθησε να
εξασφαλίσει επισκεπτόμενος τη Ρώμη και τη Νάπολη, το χειμώνα του 1466-1467.
Το 1463 συμμάχησε με τη Βενετική Δημοκρατία ενώ
υποστηρίχτηκε και από το Βασίλειο της Νάπολης και το Βατικανό, το οποίο του έδωσε
τον τιμητικό τίτλο του στρατηγού της Αγίας Έδρας.
Κατά τη διάρκεια των προσπαθειών του να συσπειρώσει
περισσότερες δυνάμεις γύρω του και να αναδιοργανώσει το μέτωπο κατά των
Τούρκων, αρρώστησε με ελονοσία και πέθανε στις 17 Ιανουαρίου 1468, σε ηλικία 62
ετών, στη Δημοκρατία της Βενετίας.
Μετά το θάνατο του Σκεντέρμπεη το 1468, η οικογένεια
Kastrioti δήλωσε πίστη στο Βασίλειο της Νάπολης με αποτέλεσμα να της δοθεί ο έλεγχος
στο Δουκάτο του Σαν Πιέτρο στη Γαλάτινα και στην κομητεία του Σολέτο στην
επαρχία Λέτσε της Ιταλίας
Το 1478, η περιοχή Krujë, το προπύργιο του Σκεντέρμπεη,
έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Μέχρι το 1506, ολόκληρη η περιοχή, η οποία σήμερα
ανήκει στην Αλβανία, περιήλθε και πάλι στην κατοχή της Τουρκίας.
Ο μεγάλος στρατηλάτης αποτελεί σύμβολο του αγώνα του
αλβανικού λαού για εθνική ενότητα και ανεξαρτησία και ένα μεγάλο κεφάλαιο στην
ιστορία των αιματοβαμμένων Βαλκανίων.
Χρονικό σημαντικών γεγονότων
1370-1390 Οι
Οθωμανοί Τούρκοι κατακτούν διάφορες περιοχές της Ελλάδας και της Αλβανίας.
1423 Οι Οθωμανοί
Τούρκοι εισέβαλαν στη Μακεδονία και στην Ήπειρο.
Νοέμβριος 1443 Στη
μάχη του Νις (Battle of Nish), στη νότια Σερβία, ο στρατός των Σταυροφόρων
(Βασίλειο της Ουγγαρίας, Βασίλειο της Πολωνίας, Δεσποτάτο της Σερβίας) με
επικεφαλής τον John Hunyadi νίκησε τους Οθωμανούς Τούρκους και κατέκτησε τη
συγκεκριμένη πόλη. Ο Σκεντέρμπεης εγκατέλειψε τον τουρκικό στρατό μαζί με τον
ανιψιό του Hamza Kastrioti και 300 Αλβανούς και άρχισε έναν εικοσιπενταετή
αγώνα κατά των Οθωμανών Τούρκων.
1443 Επιτυχημένη
Εξέγερση των Αλβανών με ηγέτη των Σκεντέρμπεη. Οι Οθωμανοί Τούρκοι αποχωρούν
από Αλβανία και Σερβία.
1462 Οι Οθωμανοί
Τούρκοι που εισέβαλαν στη Βλαχία αποκρούστηκαν με επιτυχία από τον Δράκουλα (Vlad Tepes).
1463 Οι Οθωμανοί
Τούρκοι κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της Βοσνίας.
1466 Άρχισε η
δεύτερη τουρκική πολιορκία της Κρόιας, με τον Μωάμεθ Β΄ επικεφαλής στρατού
30.000 ανδρών.
1468 Ο
Σκεντέρμπεης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 62 ετών, στη Δημοκρατία της Βενετίας.
1479 Οι Οθωμανοί
Τούρκοι κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της Αλβανίας.
1483 Οι Οθωμανοί Τούρκοι κατακτούν την Ερζεγοβίνη.
