Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν συγγραφείς που τα βιβλία τους έπεσαν θύματα της λογοκρισίας και απαγορεύτηκαν σε διάφορες χρονικές περιόδους. Εγώ θα επικεντρωθώ στην περίπτωση της Ελλάδας και θα αναφέρω μόνο 4 τέτοια βιβλία. Άλλωστε, είναι αδύνατο να μπορέσει κανείς να τα αναφέρει όλα μέσα σε μια λίστα.
1) ΚΑΡΛΟΣ ΜΑΡΙΓΚΕΛΑ, Για την Απελευθέρωση της Βραζιλίας. Εγχειρίδιο
του Αντάρτη των Πόλεων, εκδόσεις Π. Γαβαλάς, Αθήνα, 1973
Το βιβλίο του Βραζιλιάνου συγγραφέα, πολιτικού και αριστερού
αντάρτη πόλης Κάρλος Μαριγκέλα (Carlos Marighella, 1911-1969) «Για την
απελευθέρωση της Βραζιλίας / Εγχειρίδιο του αντάρτη των πόλεων» είναι από τα λίγα
που διώχθηκαν μετά μανίας από τη δικτατορία. Στην εφημερίδα «Μακεδονία» (5/6/1973)
βρίσκουμε δημοσιευμένο το απίστευτα βαρύ κατηγορητήριο (αναφορικά με μια έκδοση
βιβλίου): «Ξένου Συγγραφέως/ Παραπέμπεται διότι εξέδωσε βιβλίον αναφερόμενον
εις την Βραζιλίαν/ Διά παράβαση του Νόμου 509. Αθήναι, 4. – Υπό του συμβουλίου
πλημμελειοδικών Αθηνών εδημοσιεύθη το σχετικόν βούλευμα διά του οποίου
παραπέμπεται διά να δικασθή εις το πενταμελές εφετείον Αθηνών ο δημοσιογράφος
κ. Πέτρος Α. Γαβαλάς ετών 50, κατηγορούμενος διά παράβασιν του νόμου 509/47.
Συγκεκριμένως ο Γαβαλάς κατηγορείται ότι κατά την χρονικήν περίοδον
Ιανουαρίου-Μαρτίου 1973 μετέφρασεν, εξέδωσε και εκυκλοφόρησε το βιβλίον του
ξένου συγγραφέως Κάρλος Μαριγκέλα, το οποίον αναφέρεται εις την απελευθέρωσιν
της Βραζιλίας. Το περιεχόμενον του βιβλίου τούτου, κατά την κατηγορίαν,
αποβλέπει "εις την πρόκλησιν στασιαστικών ενεργειών, σκοπεί εις την
ανατροπήν της συνταγματικής τάξεως και του κοινωνικού καθεστώτος, καθώς και την
διάπραξιν εγκλήματος εσχάτης προδοσίας».
Έχοντας μπει στο στόχαστρο της ακροδεξιάς χούντας των
συνταγματαρχών, μετά απ' όλα αυτά, ο Γαβαλάς θα οδηγηθεί μέχρι και στην εξορία
(εφημερίδα ΠΡΙΝ, 13/2/2011). Το βιβλίο του Μαριγκέλα θα το ξανατυπώσει τις
επόμενες δεκαετίες, τουλάχιστον δύο φορές, ο Γιώργος Γαρμπής για τον «Ελεύθερο
Τύπο».
2) ΘΩΜΑΣ ΜΑΡΑΣ, Οι αντιφάσεις της Καινής Διαθήκης,
εκδόσεις Δίβρης, Αθήνα, 1979
«Κυκλοφόρησε το βιβλίο του Θωμά Μάρα "Οι αντιφάσεις
της Καινής Διαθήκης". Με το βιβλίο του αυτό, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι
δεν υπήρξε ο Ιησούς Χριστός – είναι "ένας μύθος γεννημένος μέσα στον
ιουδαϊκό περίγυρο, όπου οι ταξικοί αγώνες δεν είχαν άλλο μανδύα εκτός από τον
θρησκευτικό. Η θρησκευτικοθεωρητική του αυτή υποστασιοποίηση απόκτησε την
οριστική και ολοκληρωμένη μορφή της εκατό μ' εκατό πενήντα χρόνια περίπου μετά
απ' την υποτιθέμενη γέννηση και δράση του μέσα στον χώρο της Ιουδαίας"». (δημοσίευμα
της εφημερίδας «Τα Νέα», 21 Ιουλίου 1979). Οι "αντιφάσεις της Καινής
Διαθήκης" είναι το έργο ζωής ενός αριστερού διαφωτιστή κι ενός ακούραστου
ερευνητή που εντόπισε όλες τις αντιφάσεις των ευαγγελικών κειμένων και επεσήμανε
τη σχετικότητα των ισχυρισμών του κλήρου περί της "αγιότητας" των
συντακτών τους.
Το βιβλίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1979 και ο
συγγραφέας του καταδικάστηκε το 1980 σε 10μηνη φυλάκιση (για την ακρίβεια, άσκησε
έφεση και αφέθηκε ελεύθερος) για «προσβολή της θρησκείας». Μετά από πολλά
χρόνια, υπήρξε επανέκδοση του βιβλίου από το Βερέττα το 2012.
3) ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ ΝΤΕ ΣΑΝΤ, Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ,
εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα, 1979
Το σκανδαλιστικό βιβλίο του Μαρκήσιου ντε Σαντ «Η
φιλοσοφία στο μπουντουάρ», υπέστη διωγμούς από την ελληνική δικαιοσύνη. Το
Φεβρουάριο του 1981 η υπόθεση είχε φτάσει στο τριμελές πλημμελειοδικείο της
Αθήνας, καθώς το βιβλίο είχε χαρακτηριστεί «άσεμνο». Το δικαστήριο είχε κρίνει
«ένοχους» τους κατηγορουμένους Μάγδα Κοτζιά (εκδότρια του Εξάντα) και Βασίλη
Καλλιπολίτη (μεταφραστής), επιβάλλοντάς τους ποινή φυλάκισης 7 μηνών! Σύμφωνα
με δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη» εκείνης της εποχής (21/2/1981) μαζί με τους
εκδότες ήταν κατηγορούμενοι και δώδεκα βιβλιοπώλες, που τελικά αθωώθηκαν λόγω
αμφιβολιών.
4) ΘΕΜΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ, Άγιον Όρος. Οι Άγιοι χωρίς μάσκα,
Αθήνα, 1933
Ένας από τους σπουδαιότερους ανθρώπους των ελληνικών
γραμμάτων, ο Θέμος Κορνάρος (1907-1970), γνώρισε από νωρίς τη βία της εξουσίας.
Γράφει για κείνον ο Μάρκος Αυγέρης (από το βιβλίο του Λεωνίδα Χρηστάκη «Θέμος
Κορνάρος, Χειρόγραφα και άλλα τεκμήρια» στις εκδόσεις Χρόνος, το 1974): «Ο
Κορνάρος ήταν ένας κοινωνικός αγωνιστής, που από πολύ νωρίς είχε ενταχθεί στην
προοδευτική κοινωνική κίνηση και είχε προσφέρει σ' αυτήν όλη του τη
δραστηριότητα, όχι μόνο με την πνευματική εργασία του και τα συγγράμματά του
αλλά και την πολιτική δράση του, γνωρίζοντας όλους τους διωγμούς, εξορίες και
φυλακίσεις πολυχρόνιες. Καταδιώχτηκε όχι μόνο από τον φασιστικό καταχτητή, που
τον έκλεισε στο Χαϊδάρι, παρά και από τις ελληνικές αρχές, προσφέροντας πάντα
τη θυσία του αδίσταχτα κι αδιαμαρτύρητα, πάντα με σεμνότητα, χωρίς καύχηση και
χωρίς ιδιοτέλεια. Πρόσφερε τα πάντα χωρίς να λυγίσει ποτέ στην πίστη του και
χωρίς να φειδωλευτεί τις ταλαιπωρίες και την προσωπική του άνεση, την προσωπική
του ασφάλεια και την οικογενειακή του ειρήνη. Αλλά ποιος θα βρεθεί να δικαιώσει
αυτή την αδέκαστη και όλο συνέπεια ζωή του; Στο πρόσωπό του, απάνω και από τον
συγγραφέα, τιμούμε εδώ την ανδρική αρετή του».
Το βιβλίο του Κορνάρου κυκλοφόρησε το 1933 και είχε ως
αποτέλεσμα την καταδίκη και τη φυλάκιση του συγγραφέα για... προσβολή του
θρησκευτικού αισθήματος. Ο Κορνάρος περιγράφει με σκληρό ρεαλισμό τη ζωή στο
Άγιον Όρος (την καταπιεσμένη και λιγότερο καταπιεσμένη ερωτική διάθεση των
μοναχών, τις δολοπλοκίες, την κατάχρηση του αλκοόλ, το μίσος προς τον
συνάνθρωπο, τα βασανιστήρια και την άσκηση εξουσίας προς τους νεότερους κ.λπ.),
συναντώντας την οργή των «ενάρετων» κύκλων της εποχής. Το βιβλίο εξαφανίζεται
από προσώπου γης, για να κάνει κάποιες σποραδικές εκδόσεις χρόνια αργότερα. Την
ίδια τύχη είχε και ένα άλλο βιβλίο τού Κορνάρου, το «Αγύρτες και κλέφτες στην
εξουσία» (1946), το οποίο επίσης διώχθηκε.
